Thuốc kháng cholinergic và những điều bạn cần lưu ý
Trước sự phát triển của y khoa, ngày càng nhiều loại thuốc được nghiên cứu thành công, nhờ vậy mà rất nhiều bệnh nhân đã sớm khỏi bệnh, phục hồi sức khỏe. Bên cạnh những lợi ích mà thuốc mang lại thì thi thoảng vẫn xuất hiện một vài tác dụng phụ không mong muốn như chóng mặt, sốt,… Thuốc kháng sinh cholinergic là một điển hình. Hãy cùng Nhà Thuốc An Tâm tìm hiểu về thuốc kháng sinh cholinergic cũng như những điều cần lưu ý khi sử dụng nó nhé!
I. Cholinergic
Cholinergic là tác nhân chứa các hợp chất hóa học có khả năng bắt chước chức năng của acetylcholin. Ngoài ra, những tác nhân này còn có khả năng bắt chước chức năng của butyrylcholine. Vậy choline là chất gì? “Choline” được biết đến là một trong những thành phần của chất dẫn truyền thần kinh acetylcholine. Với hệ thần kinh phó giao cảm được cho là hoàn toàn cholinergic bởi khi sử dụng acetylcholine, nó hầu như chỉ để gửi thông tin giữa các tế bào và mục tiêu. Không những thế, thần kinh cơ và tế bào thần kinh mang thai có nhiều điểm nối của hệ thần kinh giao cảm là cholinergic. Bên cạnh đó, chất cholinergic cũng là các thụ thể của tuyến mồ hôi merocrine.
Một chất hay phối tử có thể thay đổi hoặc tạo ra, giải phóng acetylcholine hoặc butyrylcholine cũng được xem là tác nhân cholinergic. Không những thế, nếu một thụ thể hay một khớp thần kinh khi dùng acetylcholine làm chất dẫn truyền thần kinh thì chúng đồng thời cũng được đặt tên là tác nhân cholinergic.
II. Mề đay cholinergic
Mề đay cholinergic hay còn được biết đến với tên một tên gọi khác là mề đay do cholin. Đây là một thể của nhóm mề đay vật lý, bị gây ra bởi sự tác động hoặc kích thích của nhiều yếu tố vật lý khác nhau. Các tác nhân gây kích thích trong mề đay cholinergic là nhiệt và mồ hôi. Mặc dù bệnh này không nguy hiểm đến tính mạng nhưng nó làm ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.
III. Thuốc kháng cholinergic có công dụng như thế nào?
Thuốc kháng cholinergic có thể giúp bệnh nhân điều trị nhiều tình trạng bệnh lý khác nhau, như là:
- Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD)
- Bệnh bàng quang hoạt động quá mức và không tự chủ
- Các chứng rối loạn tiêu hóa, ví dụ như tiêu chảy
- Bị ngộ độc bởi các loại thuốc trừ sâu và nấm độc
- Những triệu chứng của bệnh Parkinson, ví dụ như vận động cơ bắp không tự chủ
- Bệnh hen suyễn
- Bệnh chóng mặt
- Khi say tàu xe
Bên cạnh đó, các bác sĩ cũng có thể sẽ m kê toa thuốc kháng cholinergic như là thuốc giãn cơ. Những loại thuốc này cũng có thể có những tác dụng hữu ích trong quá trình phẫu thuật, vì chúng giúp có thể bệnh nhân thư giãn, giữ nhịp tim bình thường và tiết nước bọt thấp hơn.
IV. Khi nào được dùng thuốc kháng Cholinergic?
Thuốc kháng Cholinergic được sử dụng trong các trường hợp điều trị các bệnh như:
– Điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính- COPD
– Điều trị khi bàng quang hoạt động không tự chủ và nhiều hơn mức bình thường;
– Điều trị chứng rối loạn tiêu hóa
– Điều trị những triệu chứng gây ra do bệnh Parkinson,…
>> Azilect 1mg tablet – Thuốc điều trị Parkinson
Với từng loại bệnh khác nhau mà các sĩ sẽ xác định từng loại thuốc kháng Cholinergic phù hợp với từng bệnh nhân và kê đơn liều sử dụng cũng như thời gian sử dụng thuốc để việc điều trị đạt hiệu quả tối ưu nhất.
Thuốc kháng Cholinergic có nhiều nhóm thuốc khác nhau nên bệnh nhân khó phân biệt và ghi nhớ từng loại thuốc cụ thể. Một vài loại thuốc có đặc tính kháng Cholinergic là: thuốc chống co thắt đường tiêu hóa (Propantheline), thuốc chống nôn (Promethazin), thuốc điều trị Parkinson (Benztropine), thuốc chống co thắt bàng quang (Oxybutynin, Tolterodine) và thuốc chống trầm cảm (Imipramin)…
V. Thuốc kháng Cholinergic có tác dụng phụ không?
Bác sĩ trực tiếp điều trị sẽ kê toa chứa thuốc kháng Cholinergic phù hợp và an toàn với từng trường hợp bệnh. Tuy vậy, một số bệnh nhân vẫn có thể xuất hiện các tác dụng phụ trong quá trình sử dụng thuốc. Các tác dụng phụ có thể xảy ra phụ thuộc vào lịch sử y tế của từng người, phụ thuộc vào liều lượng sử dụng thuốc và loại thuốc chứa thuốc kháng Cholinergic.
Tác dụng phụ của thuốc kháng Cholinergic có thể là một trong những triệu chứng sau: tình trạng nhầm lẫn, ảo giác, mắt nhìn không rõ, đại tiện khó khăn, buồn ngủ, an thần, miệng bị khô vì giảm tiết nước bọt, ít tiết mồ hôi hơn bình thường và nhiệt độ cơ thể tăng lên (dẫn đến tình trạng dễ bị say nắng), mất trí nhớ…
Nếu bệnh nhân uống thuốc kháng Cholinergic với rượu hoặc nhiều hơn liều đã được bác sĩ chỉ định có thể gây ra các triệu chứng bao gồm: chóng mặt , luôn luôn có cảm giác buồn ngủ, gặp ảo giác nặng, sốt, khó khăn trong việc hô hấp, nhịp tim đập nhanh,… hoặc thậm chí có thể là nguyên nhân dẫn đến nguy cơ tử vong. Nếu gặp một trong các triệu chứng này thì người bệnh cần ngay lập tức ngừng sử dụng thuốc, đồng thời báo cho bác sĩ trực tiếp điều trị biết hoặc có thể đến cơ sở y tế gần nhất để được hỗ trợ và chăm sóc y tế khẩn cấp.
Một trong những tác dụng phụ của thuốc, biểu hiện rõ rệt nhất là chứng mất trí nhớ. Một nghiên cứu của The BMJ vào năm 2018, thuốc kháng cholinergic nếu được sử dụng trong thời gian lâu dài sẽ làm tăng nguy cơ mất trí nhớ ở người bệnh.
Điều này cũng dễ giải thích bởi khi uống cholinergic vào cơ thể sẽ làm co bóp, thư giãn cơ bắp. Đồng thời, nó làm chặn chất dẫn truyền tín hiệu acetylcholine trong hệ thống thần kinh. Do đó, gây nên tình trạng giảm sút trí nhớ nghiêm trọng nếu dùng thuốc lâu dài ở bệnh nhân.
Hầu như những loại thuốc kháng cholinergic làm suy giảm trí nhớ thường là các thuốc điều trị bệnh Parkinson, ví dụ: Procyclidine; oxybutynin, tolterodine và solifenacin.
Vì thuốc kháng cholinergic có thể gặp phải tác dụng phụ và cả nguy cơ có thể dẫn đến tử vong nên bệnh nhân không được tùy ý sử dụng thuốc mà cần hỏi ý kiến bác sĩ kỹ lưỡng. Trước khi kê đơn cho người bệnh dùng, bác sĩ cũng cần xem xét thận trọng về tuổi tác, tình trạng sức khỏe và các loại thuốc bệnh nhân đang dùng để kê đơn cho phù hợp nhất.
VI. Lưu ý khi sử dụng thuốc cho người cao tuổi
Ở người cao tuổi, hệ thống thần kinh trung ương sẽ rất nhạy cảm với những tác dụng bất lợi của thuốc nói chung và các thuốc kháng cholinergic nói riêng, do có sự suy giảm đáng kể các tế bào thần kinh cholinergic hay các thụ thể có trong não của người lớn tuổi. Không những thế, người cao tuổi có khả năng phân hủy và bài tiết thuốc của gan và thận suy giảm; sự tăng trưởng tính thấm hàng rào máu não giúp thuốc dễ dàng xâm nhập vào não hơn. Đó là những yếu tố chính tạo ra tác dụng phụ kháng cholinergic ở nhóm đối tượng này.
Bên cạnh đó, đã có một số nghiên cứu liên kết việc khi dùng thuốc kháng cholinergic lâu dài ở người cao tuổi sẽ làm tăng nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ, gây suy giảm nhận thức. Đặc biệt có thể kể đến là thuốc chống trầm cảm kháng cholinergic, thuốc chống loạn thần, thuốc chống Parkinson và thuốc chống động kinh có liên quan đến làm tăng nguy cơ này cao nhất. Các thuốc này có thể gây ra tình trạng lú lẫn hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng lú lẫn có sẵn của bệnh nhân. Nguy cơ này cũng tỉ lệ thuận với số lượng thuốc kháng cholinergic bệnh nhân sử dụng.
Do thuốc có nguy cơ làm suy giảm nhận thức ở người cao tuổi nên khi sử dụng phải rất thận trọng. Cần bắt đầu điều trị với liều lượng thấp rồi từ từ nâng đến liều thấp nhất có hiệu quả. Song song với đó, cần phải cân nhắc làm kiểm tra định kỳ về khả năng nhận thức của bệnh nhân khi dùng thuốc với bất kỳ mục đích điều trị nào, kể cả những bệnh lý dù không liên quan đến hệ thần kinh.
VII. Tổng kết
Thuốc kháng cholinergic là thuốc làm ngăn chặn quá trình hoạt động của acetylcholine, một loại chất dẫn truyền thần kinh. Kết quả là, họ sẽ ngừng các hoạt động cơ bắp không tự nguyện và các chức năng khác nhau của cơ thể
Thuốc kháng cholinergic giúp bệnh nhân điều trị một loạt các tình trạng bệnh, bao gồm các bệnh như viêm phế quản co thắt, bàng quang hoạt động quá mức, rối loạn tiêu hóa và các triệu chứng của bệnh Parkinson.
Thuốc kháng cholinergic chỉ có sẵn qua toa thuốc, vì vậy tốt nhất cần thảo luận kỹ lưỡng với bác sĩ về loại nào có thể giúp điều trị từng tình trạng bệnh cụ thể. Các bác sĩ sẽ giải thích những rủi ro khi dùng và các tác dụng phụ mà thuốc có thể gây ra.
Tóm lại, thuốc kháng Cholinergic là thuốc giúp ngăn chặn các hoạt động xấu của loại chất dẫn truyền thần kinh. Qua bài viết trên, Nhà Thuốc An Tâm hy vọng các bạn có thể hiểu rõ về cách sử dụng thuốc để mang lại hiệu quả cũng như cách dùng thuốc sao cho an toàn nhất.
